Duurzame aankopen: onze collega’s ondersteunen u

U weet het waarschijnlijk al: het Federaal Instituut voor Duurzame Ontwikkeling vervult verschillende publieke opdrachten die binnen drie pijlers vallen: “Governance”, “Projecten en programma’s” en “Grondstoffen”. Binnen de tweede pijler is een van onze doelstellingen het ontwikkelen van instrumenten voor de uitvoering van verantwoorde overheidsopdrachten. Wat u misschien nog niet wist, is dat twee van onze collega’s – met hun ruime expertise – opleidingen geven over dit thema aan aankoopverantwoordelijken binnen de federale overheid.

Twee keer per jaar geven onze collega’s Hamida Idrissi en Jo Versteven opleidingen die duurzame overheidsopdrachten stimuleren. Deze sessies maken deel uit van een twaalfdaags opleidingstraject, verdeeld over vijf modules. Dit traject wordt georganiseerd door de FOD BOSA en is bedoeld voor federale medewerkers die gespecialiseerd zijn in overheidsopdrachten.

Het doel is om het statuut van expert in overheidsopdrachten te behalen. Ongeveer twintig ambtenaren uit verschillende overheidsdiensten nemen telkens deel. Deze bijeenkomsten leiden telkens tot verrijkende interacties en ervaringsuitwisseling.

“De kracht van deze aanpak ligt in het feit dat duurzaamheid als een integraal onderdeel van overheidsopdrachten wordt gezien,” vertelt Hamida. Jo vult aan: “Door het natuurlijk verloop van federale aankopers, mensen die vertrekken en mensen die beginnen, is het absoluut noodzakelijk om nieuwe collega’s op te leiden in sociaal verantwoorde aankopen en om de expertise binnen de FOD’s te behouden.”

Wat is sociaal verantwoord aankopen?

De opleiding, die sinds 2023 bestaat, onderzoekt de mogelijkheden voor sociaal verantwoorde overheidsopdrachten binnen de geldende regelgeving. Via praktijkopdrachten ontdekken de deelnemers welke voorbeeldrol aankoopverantwoordelijken binnen de overheid kunnen vervullen.

Het model dat centraal staat is dat van de 3P’s: People (mensen), Planet (planeet) en Profit (winst). Overheidsinstellingen gebruiken deze drie pijlers om hun milieuaansprakelijkheid te begrijpen en om in kaart te brengen welke negatieve sociale effecten zij mogelijk veroorzaken.

Verschillende thema’s worden behandeld binnen de pijler “winst”:

• Prijscontrole
• Kansen voor kmo’s
• Innovatie binnen contracten
• Betekenis van levenscycluskosten

Binnen de pijler “planeet” gaat het over:

• Circulaire aankopen en milieukwaliteitscriteria
• Milieulabels en certificaten

Voor de pijler “mensen” gaat de aandacht naar:

• Toegang tot de arbeidsmarkt voor kwetsbare groepen via overheidsopdrachten
• Mensenrechten en arbeidsrechten in de wereldwijde toeleveringsketens
• Toegankelijkheid en gelijke kansen

Een echte impact

Onze twee collega’s zetten zich met veel enthousiasme in voor deze opleidingen, die hen veel voldoening geven. “Deze dagen zijn zonder twijfel gevuld met zinvolle interacties voor iedereen, ongeacht hun voorkennis van het onderwerp. Ik ben telkens aangenaam verrast door de oprechte interesse, het enthousiasme en de nieuwsgierigheid van de deelnemers. De uitwisseling van expertise is elke keer opnieuw enorm verrijkend voor mij,” vertelt Hamida. Er leeft duidelijk een wil om duurzame aankopen in de praktijk om te zetten, via een strategische aanpak. De opleiding helpt ook om vooroordelen over duurzame ontwikkeling af te bouwen. Ze maakt namelijk duidelijk dat duurzame praktijken toepasbaar zijn op alle soorten overheidsopdrachten, als men er bewust over nadenkt.

Een waaier aan hulpmiddelen

De opleiding vormt slechts één onderdeel binnen een brede waaier aan hulpmiddelen (zoals de Gids voor Duurzame Aankopen), richtlijnen en reglementen binnen de overheidsdiensten, de Inspectie van Financiën en het Rekenhof. Naast de algemene opleiding over sociaal verantwoorde aankopen is ook meer specifieke vorming over producten en diensten belangrijk. In dit kader heeft de FOD BOSA recent inspanningen geleverd op het vlak van duurzame ICT.

Jo deelt met ons een reflectie, gekenmerkt door zowel realisme als hoop: “Tijdens de opleidingen stel ik altijd deze vraag: is een duurzame overheidsopdracht ook altijd duurder? Het is interessant om te zien dat de meeste deelnemers vandaag op een genuanceerde manier over deze kwestie kunnen nadenken. Toch stel ik jammer genoeg vast dat in de praktijk nog vaak het idee leeft dat ‘duurzaam gelijk staat aan duurder’. We hebben nog een lange weg te gaan.”

De volgende opleidingscyclus vindt plaats in het najaar van 2025.

De gids voor Duurzame Aankopen

Zoals eerder vermeld is de Gids voor Duurzame Aankopen, beheerd door het FIDO  sinds 2005, een belangrijk instrument voor sociaal verantwoorde aankopen. De gids stimuleert aankopen die milieuvriendelijk zijn en die waardige sociale omstandigheden bevorderen binnen uiteenlopende thema’s:

Deze gids, in de eerste plaats bedoeld voor aankoopverantwoordelijken bij de overheid, bevat indicatoren voor het opnemen van duurzaamheidscriteria en -clausules in bestekken. Alles is afgestemd op de regelgeving inzake overheidsopdrachten. Ook niet-gouvernementele organisaties kunnen er inspiratie uit halen voor hun aankoopbeleid.

De gids laat gebruikers toe om:

• Op de hoogte te blijven van de juridische mogelijkheden rond duurzame aankopen;
• Marktontwikkelingen van duurzame producten en diensten op te volgen;
• Informatie te vinden over duurzame labels en certificaten;
• Goede voorbeelden van bestekken in België en in het buitenland te raadplegen;
• Tips te vinden over hoe men binnen een organisatie duurzame aankopen kan invoeren.

Meer informatie

Gids voor Duurzame Aankopen

© Photo by Jason Goodman on Unsplash